Obiekty logistyczne, magazynowe są specyficzną grupą budynków. Duże magazyny występują również przy obiektach o innym podstawowym przeznaczeniu jak budynki handlowe, produkcyjne itp. Jak w każdej branży również i tu szuka się metod na optymalizację kosztów, efektywności działania itd. Często osoby zarządzające funkcjonowaniem takich obiektów mogą nie być świadome, iż pewne decyzje z pozoru niezwiązane z bezpieczeństwem pożarowym budynku mają jednak na nie istotny wpływ.
Można by powiedzieć co ma do bezpieczeństwa pożarowego wybór rodzaju palet jakie wykorzystuje się w magazynie? Pozornie wydawałoby się, że nie ma tu związku, a jednak jest i to w pewnych przypadkach dość znaczący.
Do napisania tego materiału sprowokował mnie wpis na portalu LinkedIn osoby, która zachwalała stosowanie palet z tworzyw sztucznych zamiast palet drewnianych.
Z punktu widzenia funkcjonalnego w zakresie składowania być może zmiana palet drewnianych na palety z tworzywa sztucznego to rozwiązanie lepsze, chociaż głosy uczestników dyskusji były w tym zakresie różne. Ponieważ to nie moje kompetencje to nie będę zabierał głosu w tej kwestii. Jednakże chciałbym zwrócić uwagę na to jak decyzja o zmianie rodzaju palet może wpłynąć na bezpieczeństwo pożarowe, zmianę faktycznych warunków ochrony przeciwpożarowej i funkcjonujących urządzeń przeciwpożarowych.
Pierwsza kwestia to gęstość obciążenia ogniowego. Osoby posiadające pewną wiedzę z zakresu projektowania obiektów magazynowych wiedzą, iż jednym z najbardziej podstawowych czynników wpływających na sposób zaprojektowania obiektu magazynowego to właśnie zakładana gęstość obciążenia ogniowego, która wynika z masy składowanych towarów, ich charakterystyki w zakresie ciepła spalania oraz powierzchni magazynu.
I tak gęstość obciążenia ogniowego wpływa m.in. na:
- wymaganą klasę odporności pożarowej budynku, a co za tym idzie klasę odporności ogniowej poszczególnych jego elementów
- dopuszczalną powierzchnię strefy pożarowej
- dopuszczalne długości dojść i przejść ewakuacyjnych
- wyposażenie w hydranty wewnętrzne
- wymaganą ilość wody do zewnętrznego gaszenia pożaru
- konieczność zapewnienia drogi pożarowej
- konieczność wydzielenia i oddymiania klatek schodowych,
- wymagane odległości od sąsiednich obiektów i granicy działek
- itd.
Tak więc na podstawie powyższego widać, iż w pewnych sytuacjach zmiana gęstości obciążenia ogniowego praktycznie może całkowicie przedefiniować wymagania ochrony przeciwpożarowej dla obiektu.
A teraz zastanówmy się jak na gęstość obciążenia ogniowego wpływa rodzaj stosowanych palet. Dla lepszego zobrazowania przyjmijmy założenia dla powierzchni odniesienia do dalszych szacunków:
- magazyn wysokiego składowania, pięć poziomów miejsc paletowych na regale,
- szerokość regału 1,1 m
- szerokość przejazdu między regałami 3,3 m
- regały po obydwu stronach przejazdu
- długość regału 100 m
- powierzchnia odniesienia 550 m2
- waga palety drewnianej 25 kg
- waga palety z tworzywa sztucznego 14 – 18 kg
- tworzywo palety: HDPE lub PP
Wydaje się, że powyższe założenia w zakresie szerokości przejazdu, czyli powierzchni wolnej od składowania są dość optymistyczne, nieraz można spotkać magazyny o większym zagęszczeniu regałów co automatycznie spowodowałoby zwiększenie gęstości obciążenia ogniowego.
Przy powyższych założeniach gęstość obciążenia ogniowego przy wykorzystaniu palet drewnianych (ciepło spalania drewna 18 MJ/kg) można szacować na ok. 820 MJ/m2.
I tu można podkreślić interesujący wniosek, że magazyn wysokiego składowania jeśli składujemy na paletach w większości przypadków nie może być obiektem, w którym zakłada się gęstość obciążenia ogniowego poniżej 500 MJ/m2 a takie pomysły niestety można jeszcze spotkać.
Uwzględniając samo obciążenie wynikające z obecności palet drewnianych, przy powyższych założeniach co do rozmieszczenia regałów, aby obiekt charakteryzował się gęstości obciążenia poniżej 500 MJ/m2, w obiekcie nie mogłoby być żadnych materiałów palnych poza paletami (a to zazwyczaj nie jest prawdopodobne ponieważ nawet jak składowane są materiały niepalne to opakowania najczęściej są palne) a regały posiadałyby nie więcej niż 3 miejsca paletowe w pionie.
Idąc dalej przy pierwotnych założeniach, jeśli palety drewniane zmienimy na palety z tworzywa (ciepło spalania ok. 43 MJ/kg) to przy wadze palety z tworzywa 14 kg gęstość obciążenia ogniowego wyniesie ok. 1100 MJ/m2 czyli o ok. 300 MJ/m2 więcej. To przy wadze lekkich palet z tworzywa, jak uwzględnimy palety o wadze 18 kg a takie nie są rzadkością to gęstość obciążenia ogniowego wyniesie ok. 1400 MJ/m2 czyli o ok. 600 MJ/m2 więcej niż w przypadku palet drewnianych.
Na podstawie powyższych szacunków widzimy, że różnica jest znaczna i nie trudno w ten sposób przeskoczyć z jednego przedziału gęstości obciążenia ogniowego warunkującego wymagania ochrony przeciwpożarowej w obiekcie do wyższego.
A jak sobie to przełożymy np. na obliczanie pojemności zbiornika wody do zewnętrznego gaszenia pożaru to wzrost gęstości obciążenia ogniowego o 600 MJ/m2 pokazuje konieczność wydłużenia przyjmowanego czasu pożaru o około 0,7 do 1 godziny. Więc różnice w wymaganej objętości mogą być znaczące.
W przypadku obiektów chronionych instalacją tryskaczową, kolejnym istotnym aspektem, który należałoby wziąć pod uwagę to kwestie wymagań wynikających ze standardu, na podstawie którego ta instalacja jest zaprojektowana. Dla przykładu w standardzie projektowym NFPA 13, który jest jednym z najczęściej wykorzystywanych znajdziemy zapisy, iż w przypadku stosowania palet z tworzywa sztucznego, dla których nie zostało udowodnione, iż nie stwarzają większego zagrożenia niż palety drewniane, konieczne jest podniesienie klasy zagrożenia:
– w przypadku towarów klasy I-IV na paletach z tworzywa niewzmacnianych o jedną klasę do góry
– w przypadku towarów klasy I-III na paletach z tworzywa wzmacnianych o dwie klasy do góry, a towary klasy IV należy w tym przypadku traktować jako tworzywa sztuczne niespienione grupy A w kartonach
Powyższe nie dotyczy przypadków tylko ochrony podstropowej z tryskaczami rozpylającymi o współczynniku K co najmniej 240.
W przypadku palet wykonanych z innych tworzyw niż HDPE lub PP:
- w przypadku towarów klasy I-III klasyfikacja powinna być ustalona na podstawie testów przeprowadzonych przez upoważniona jednostkę lub podniesiona o 2 klasy
- towarów klasy IV należy traktować jako tworzywa sztuczne niespienione grupy A w kartonach.
Tak więc, w zależności od założeń przyjętych do projektowania instalacji tryskaczowej może się okazać, iż zmiana rodzaju palet bez zmiany rodzaju składowanych towarów może spowodować, iż magazyn będzie wykorzystywanych niezgodnie z założeniami projektowymi.
Na koniec należy zwrócić uwagę na potencjalne negatywne skutki braku rozważenia powyższych zagadnień. Przekroczenie gęstości obciążenia ogniowego w istniejącym obiekcie powyżej założeń, w zakresie których budynek został zaprojektowany, często będzie stanowiło istotną zmianę sposobu użytkowania obiektu z uwagi na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej. Brak spełnienia wymagań określonych w założeniach projektowych instalacji tryskaczowej powoduje, iż możemy formalnie uznać, że instalacja „nie działa”, więc zmieniają się wszystkie aspekty ochrony przeciwpożarowej w zakresie których wykorzystano obecność instalacji tryskaczowej, w tym złagodzenia wymagań wynikające z przepisów dla obiektów chronionych stałym urządzeniem gaśniczym wodnym.
Poza oczywistą zmianą zagrożenia z uwagi na zwiększone obciążenie ogniowe czy brak skutecznego działania instalacji tryskaczowej, co w istotny sposób wpływa na straty powodowane pożarem, można sobie jeszcze wyobrazić skutki odpowiedzialności zarządzającego obiektem za użytkowanie obiektu niezgodnie z przeznaczeniem oraz co również może być bardzo „bolesne” brak odpowiedzialności podmiotu ubezpieczającego obiekt za straty w wyniku pożaru w takim obiekcie.
Powyżej to tylko przykład jak pozornie nie mająca nic wspólnego z bezpieczeństwem pożarowym decyzja odnośnie zmiany rodzaju wykorzystywanej palety może mieć wpływ na to bezpieczeństwo. Jednak przykładów takich z pozoru nieznaczących elementów można by wymieniać wiele więcej.
Jeśli chcą Państwo zadbać o bezpieczeństwo pożarowe swojego obiektu zapraszam do współpracy! Chętnie udzielę merytorycznego wsparcia czy to w postaci konsultacji określonych problemów czy też w zakresie np. audytu bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie mającego na celu wskazanie potencjalnych zagrożeń i niezbędnych rozwiązań.